ဘဂၤါလီ၊ ဝါဟာဘီ ႏွင့္ တံခါးဖ်က္ဝင္သူမ်ား

 ေန႔သစ္စာမ်က္ႏွာက ဆရာဂါမဏိရဲ့ေဆာင္းပါးတပုဒ္ပါ။စာဖတ္ပုရိတ္သတ္မ်ားအတြက္အက်ိဳးရွိမယ္

လုိ႔ယူဆလုိ႔ကူးယူေဖၚျပလုိက္ပါတယ္။ခြင့္မေတာင္းျဖစ္တဲ့အတြက္ ေန႔သစ္အဖြဲ႔သားမ်ားႏွင့္ ဆရာဂါမဏိ

တုိ႔ကိုေတာင္းပါအပ္တယ္။

 

လတ္တေလာ ရခိုင္ျပည္မွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ ျပႆနာေတြကို ခိုးဝင္လာတဲ့ ဘဂၤါလီေတြနဲ႔ ရခိုင္တုိင္းရင္းသားေတြၾကား ပဋိပကၡ အျဖစ္ အားလံုးလိုလိုက သတ္မွတ္ထားေပမဲ့ ခိုးဝင္လာသူေတြဟာ ဘဂၤါလီအစစ္မဟုတ္ဘဲ ဘဂၤါလီမ်ဳိးႏြယ္ဝင္ စစ္တ ေကာင္းသားေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ဘဂၤါလီလူမ်ဳိးေတြဟာ အိႏၵိယႏိုင္ငံ အေနာက္ဘဂၤလားျပည္နယ္နဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံတို႔မွာ အဓိကေနၾကပါတယ္။ အဂၤ လိပ္ ကိုလိုနီေခတ္မွာ ဒီႏွစ္နယ္ကို တေပါင္းတည္း ဘဂၤလားျပည္နယ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ၿပီး ၁၉၄၇ ခု အိႏၵိယလြတ္လပ္ ေရးေၾကညာေတာ့မွ ဟိႏၵဴဘာသာဝင္ ဘဂၤါလီမ်ားတဲ့ အေနာက္ဘဂၤလားနဲ႔ ႀတိပူရတို႔ဟာ အိႏၵိယဘက္ျခမ္းက ျပည္နယ္ ႏွစ္ခု ျဖစ္သြားၿပီး အစၥလမ္ဘာသာဝင္မ်ားတဲ့ အေရွ႕ဘဂၤလားက အေရွ႕ပါကစၥတန္ျဖစ္သြားပါတယ္။ အေရွ႕ပါကစၥ တန္ ဟာ ၁၉၇၁ ခုမွာ လြတ္လပ္တဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံ ျဖစ္လာပါတယ္။

တကမာၻလံုးမွာ ဘဂၤါလီလူမ်ဳိးဦးေရ သန္း ၃၀၀ ရွိၿပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံမွာ ၁၅၆ သန္း၊ အိႏၵိယႏိုင္ငံမွာ သန္း ၇၀၊ ပါကစၥ တန္၊ ၿဗိတိန္၊ မေလးရွားနဲ႔ အာရပ္ႏိုင္ငံေတြမွာလဲ အေတာ္မ်ားမ်ားရွိၾကပါတယ္။ ဟန္တ႐ုတ္လူမ်ဳိးၿပီးရင္ ဘဂၤါလီ လူမ်ဳိး ဟာ ကမာၻမွာ ဒုတိယ လူဦးေရအမ်ားဆံုးလူမ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။ ဘဂၤါလီလူမ်ဳိးအားလံုးရဲ႕ ၅၀% ဟာ မြတ္ဆလင္ေတြ ျဖစ္ၿပီး ၄၈% ကေတာ့ ဟိႏၵဴေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗုဒၶဘုရားရွင္လက္ထက္နဲ႔ အေသာကမင္းႀကီးလက္ထက္မွာ ဘဂၤလားေဒသဟာ မဂဓတိုင္းထဲ ပါခဲ့ပါတယ္။

ဘဂၤါလီလူမ်ဳိးေတြထဲက ထင္ရွားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ၊ စာေပအႏုပညာရွင္ေတြ၊ သိပၸံပညာရွင္ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ထြက္ခဲ့ၿပီး အဓိကအားျဖင့္ ဟိႏၵဴဘာသာဝင္ဘဂၤါလီေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ အာရွတိုက္က ပထမဆံုးႏိုဘယ္ဆုရတဲ့ ကဗ်ာ ဆရာႀကီး ရာဘင္ျဒာနတ္သ္တဂိုး၊ ကမာၻေက်ာ္ ႐ုပ္ရွင္ဒါ႐ိုက္တာ ဆတၱယာဂ်စ္ေရး၊ အိႏၵိယလြတ္လပ္ေရး ေတာ္လွန္ေရး ေခါင္းေဆာင္ ဆူဘတ္စ္ခ်ႏၵရာဘို႔စ္၊ ကမာၻေက်ာ္သိပၸံပညာရွင္ ဆာတယင္ျဒာနတ္သ္ဘို႔စ္၊ ႏိုဘယ္ဆုရ စီးပြားေရးပညာ ရွင္ အမာရ္တီယာဆင္း၊ စာေရးဆရာမ အရြန္ဒါတိ႐ြဳိင္း၊ ဘီးတဲလ္စ္ဂီတသစ္အဖြဲ႔ရဲ႕ဆရာ ဂီတပညာရွင္ႀကီး ရာဗီရွန္ကာ တို႔ဟာ ဘဂၤါလီဟိႏၵဴေတြျဖစ္ၿပီး အေသးစားေငြေခ်းလုပ္ငန္း တီထြင္ခဲ့တဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏိုဘယ္ဆုရွင္ မိုဟာမက္ယူႏြတ္စ္ ကေတာ့ ဘဂၤါလီမြတ္ဆလင္ ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာျပည္ လြတ္လပ္ေရးတိုက္ပြဲနဲ႔ လြတ္လပ္ေရးေခတ္ ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းမွာပါဝင္ခဲ့တဲ့ ဘဂၤါလီေတြလဲ ထင္ထင္ရွားရွားရွိ ပါတယ္။ အိႏၵိယ လြတ္လပ္ေရးတိုက္ပြဲမွာ ပါဝင္လႈပ္ရွားခဲ့လို႔ ဗမာျပည္ကို နယ္ႏွင္ဒဏ္ေပးခံရတဲ့ မစၥတာရာရွစ္ဟာ ဗိုလ္ ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းတို႔နဲ႔ တေခတ္ထဲ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ကိုေရာက္လာၿပီး ၁၉၃၆ ခုမွာ ေက်ာင္းသားသမဂၢ ဥကၠ႒၊ ေက်ာင္း သားသပိတ္ ဥကၠ႒ ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဘဂၤါလီ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြျဖစ္တဲ့ မစၥတာရာရွစ္နဲ႔ ဦးခင္ေမာင္လတ္တို႔ဟာ လြတ္ လပ္ေရးရၿပီးေနာက္မွာလဲ ဖဆပလအစိုးရထဲမွာ ဝန္ႀကီးေတြအျဖစ္ ေရြးေကာက္ခံခဲ့ရပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ အတိုက္အခံဘက္မွာလဲ ဘဂၤါလီေတြ အေရးႀကီးေနရာေတြက ပါခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီက ရဲေဘာ္ဂိုရွယ္၊ ေဒါက္တာနတ္၊ ဆရာရာဂ်န္တို႔ဟာလဲ အဂၤလိပ္က နယ္ႏွင္ဒဏ္ေပးလို႔ ဗမာျပည္ေရာက္လာတဲ့ ဘဂၤါလီ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ဗမာျပည္ကိုေရာက္လာၾကတဲ့ အဲဒီ ဘဂၤါလီေတြဟာ နယ္စပ္ကကူးဝင္လာတာေတြမဟုတ္ဘဲ ကိုလိုနီေခတ္မွာ သေဘၤာနဲ႔ ေရာက္လာတဲ့ ဘဂၤါလီဟိႏၵဴေတြ၊ ဘဂၤါလီမြတ္ဆလင္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာႀကီးဦးရာဇတ္၊ ဆရာေမာင္ေသာ္ကတို႔က ေတာ့ အဲဒီထက္ေစာၿပီး မ်ဳိး႐ိုးစဥ္ဆက္ ဗမာျပည္မွာေနခဲ့တဲ့ မြတ္ဆလင္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

စစ္တေကာင္းစကားဟာ ဘဂၤါလီစကားရဲ႕ ေဒသိယစကား dialect ျဖစ္ၿပီး ဘာသာေဗဒမွတ္တမ္း Ethnologue မွာ သီး သန္႔သေကၤတ cit လို႔ေပးခဲ့ပါတယ္။ ရြင္ဂ်ာ အပါအဝင္ စစ္တေကာင္းစကားေျပာသူ ၁၄ သန္းေက်ာ္ရွိပါတယ္။ စစ္တ ေကာင္းကို ဘဂၤါလီေတြက ေခ်ာ့ေတာ္ကလမ္း သို႔မဟုတ္ ေခါ့ေတာ္ကလမ္း chottogram လို႔ ေခၚရာကေန စစ္တ ေကာင္းသားဘဂၤါလီေတြကို ေခါ့တ္ သို႔မဟုတ္ ေခါ့ေတာကုလား လို႔ နာမယ္တြင္သြားပါတယ္။ စစ္တေကာင္း ေဒသဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရခိုင္ျပည္နယ္နဲ႔ နတ္ျမစ္ပဲျခားတဲ့အတြက္ နယ္စပ္ေက်ာ္ခိုးဝင္သူေတြဟာ အဓိကအားျဖင့္ စစ္တေကာင္း သား ဘဂၤါလီ (ေခါ့တ္) ေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။

ဒီကေန႔ ရြင္ဂ်ာလို႔ခံယူေနသူေတြကို ဘာသာေဗဒမွတ္တမ္း Ethnologue မွာ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္အထိ စစ္တေကာင္းသား ေတာင္ပိုင္းေလယူေလသိမ္းလို႔ပဲ သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၇ ဒီဘက္မွာေတာ့ စစ္တေကာင္းသားဘာသာစကားကို ctg ၊ ရြင္ဂ်ာကို rhg လို႔ခြဲေပးလိုက္ၿပီး ရြင္ဂ်ာ နဲ႔ စစ္တေကာင္းသား မတူသလိုလို လုပ္ျပေပးခဲ့ရပါတယ္။ ဘာသာေဗဒ မွတ္ တမ္း Ethnologue မွာ ဘဂၤါလီဘာသာစကားကို ben လို႔ သေကၤတသတ္မွတ္ထားပါတယ္။ စစ္တေကာင္း စကားနဲ႔ ဘဂၤါလီစကားဟာ ၄၃% ကေန ၆၄% အထိပဲ တူညီတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေတာရြာေတြက စစ္တေကာင္းသူမေတြဟာ ၿမိဳ႕ေပၚက ဘဂၤါလီစကားကို နားမလည္ဘဲ ရြင္ဂ်ာဆုိသူေတြနဲ႔ေတာ့ ရာႏႈန္းျပည့္ ဆက္ဆံေျပာဆိုလို႔ ရပါတယ္။ သေဘာ ကေတာ့ စစ္တေကာင္းစကားနဲ႔ ရြင္ဂ်ာစကား၊ စစ္တေကာင္းသားနဲ႔ ရြင္ဂ်ာ လံုးဝတထပ္တည္း ျဖစ္ပါတယ္။

၁၈၂၄ ခု အဂၤလိပ္-ျမန္မာ ပထမစစ္ပြဲၿပီးတဲ့အခ်ိန္ကစခဲ့တဲ့ ဒီနယ္ေျမခ်ဲ႕ထြင္မႈဟာ အာေရဗ်ကၽြန္းဆြယ္မွာ ၁၈ ရာစု အ တြင္း ေပၚေပါက္ခဲ့တဲ့ ဝါဟာဘီအေျခခံဝါဒနဲ႔ ေပါင္းစပ္သြားရင္ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္ဝါဒအျဖစ္ ပိုၿပီးဆုတ္ယုတ္ ေဖာက္ျပန္သြားမယ့္ အလားအလာ ရွိေနပါတယ္။

ဥေရာပတိုက္မွာ ခရစ္ယန္အေျခခံဝါဒီေတြလႊမ္းမိုးလို႔ အေမွာင္ေခတ္ျဖစ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ အစၥလမ္ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ သိပၸံ ပညာေတြ အႏုပညာေတြ ထြန္းကားပြင့္လန္းခဲ့ၿပီး အစၥလမ္ေရႊေခတ္အျဖစ္ ကမာၻ႔လူသားေတြကို ဧရာမအက်ဳိးျပဳခဲ့ပါ တယ္။ အဲဒီကာလမွာ မြတ္ဆလင္သိပၸံပညာရွင္ေတြဟာ အကၡရာသခ်ၤာနဲ႔ ႀတိဂိုႏိုမက္ထရီကို တီထြင္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ နယူတန္ေခတ္ မတိုင္ခင္မွာ ကဲလ္ကုလသခ်ၤာရဲ႕ အေျခခံေတြကို ခ်ေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ေဆးပညာနယ္ပယ္မွာ ခြဲစိတ္ကု ပညာကို တိုးတက္ေအာင္လုပ္ခဲ့ၿပီး ေမ့ေဆးသံုးတာလဲ စလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ လူ႔ကိုယ္ခႏၶာရဲ႕ ေသြးလည္ပတ္မႈစနစ္ကိုလဲ ပထမဆံုး ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ခဲ့သလို အနာေတြမွာ ပိုးသတ္ေဆးသံုးတာကိုလဲ စလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေခတ္အတြင္း ကဗ်ာဆရာ ႀကီး အုိမာခယမ္ ထြက္ေပၚခဲ့သလို တေထာင့္တညပံုျပင္လို ႀကီးက်ယ္တဲ့အႏုပညာလက္ရာေတြလဲ မြတ္ဆလင္ ကမာၻမွာ ေပၚေပါက္ခဲ့ပါတယ္။

ဒီဘက္ေခတ္မွာလဲ ၂၀ ရာစုထဲမွာ ေပၚေပါက္ခဲ့တဲ့ တူရကီႏိုင္ငံက ကီမဲလ္အတားတာ့က္လို အမ်ဳိးသားေရး ေခတ္မီေရး ေခါင္းေဆာင္ကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကိုယ္တိုင္ အားက်အတုယူခဲ့ရပါတယ္။ အိဂ်စ္ႏိုင္ငံက နာဆာကိုလဲ နယ္ခ်ဲ႕စနစ္ လက္ေအာက္က လြတ္ေျမာက္ဖို႔ ႐ုန္းကန္ေနရတဲ့ ကိုလိုနီႏိုင္ငံေတြက အဖိႏွိပ္ခံျပည္သူေတြ အတုယူခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီ တုန္းက ေဆာ္ဒီအာေရဗ်နဲ႔ တခ်ဳိ႕အာရပ္ပေဒသရာဇ္ႏိုင္ငံငယ္ အနည္းစုကလြဲရင္ ဝါဟာဘီဝါဒ ဘယ္လိုမွေခါင္းမေထာင္ ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။

ဒါေပမဲ့ အခုေတာ့ ဝါဟာဘီဝါဒကစလိုက္တဲ့ အစၥလမ္အစြန္းေရာက္ဝါဒဟာ အစၥလမ္ကမာၻကိုေရာ၊ တျခားဘာသာဝင္ ႏိုင္ငံေတြကိုပါ အေမွာင္ေခတ္ႀကီးထဲဆြဲသြင္းဖို႔ ၿခိမ္းေျခာက္ေနပါၿပီ။ အတားတာ့က္ နဲ႔ နာဆာ တို႔ရဲ႕ ေခတ္သစ္ အစၥလမ္ ဝါဒေၾကာင့္ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အေျခခံအက်ဳိးစီးပြားေတြ အထိနာခဲ့လို႔ လက္စားေခ်တဲ့အေနနဲ႔ အစၥလမ္ အေျခခံဝါဒီ ေတြကို အကန္႔အသတ္နဲ႔ ေျမႇာက္ေပးေနသလိုမ်ဳိး ေတြ႔ေနရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဝါဟာဘီမူရင္းစြဲဝါဒဟာ လမ္းမယူဘူး ဆို တာကို ၉/၁၁ မွာ ျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။

ဘဂၤါလီေတြရဲ႕ေက်ာ္နင္းမႈကေကာ ဘယ္လမ္းကိုသြားေနၿပီး ဘယ္သူေတြက အားေပးအားေျမႇာက္လုပ္ေနသလဲ။ လက္စ လက္နေတြကေတာ့ တစတစေပၚလာပါၿပီ။ ဝါဟာဘီေတြက ပံ့ပိုးမႈမ်ဳိးစံုနဲ႔တြန္း၊ မြတ္ဆလင္မဟုတ္တဲ့ အေနာက္တိုင္း ကလဲ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ အက်ဳိးစီးပြားေမွ်ာ္မွန္းၿပီး အဖက္ဖက္ကအားေပး။ ဘယ္လိုဘဲျဖစ္ျဖစ္ ျပည္တြင္း အာဏာပိုင္မပါရင္ လဲ ေက်ာ္နင္းသူေတြ ေရွ႕တိုးလို႔မရႏိုင္တာ ထင္ရွားေနပါၿပီ။

ဂါမဏိ