က်န္းမာေရးႏွင့္ တရားထုိင္ျခင္း

က်န္းမာေရးဟာအလြန္ႀကီးျမတ္တဲ့ လာဘ္တပါးျဖစ္တယ္လုိ႔ဗုဒၶဘုရွားရွင္ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့တယ္လို႔
ျမန္မာေတြအမ်ားစုသိရွိနားလည္ထားခဲ့ၾကပါတယ္။မူရင္းဂါထာအရေတာ့  အာေရာဂ်ံ မိေစၦ ပရမဥၥလာ
ဘံ ျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။အလြန္မွန္ကန္တဲ့အဆုိအဆံုးအမတခု    ျဖစ္တယ္လို႔က်ေနာ္ကေတာ့ ယံု
ၾကည္ပါတယ္။ဒါေပမယ့္ လူေတြအေတာ္မ်ားမ်ားက သိရွိနားလည္ထားတာကို အသံုးခ်အေကာင္ထည္
ေဖာ္ျပီး ကိုယ့္က်န္းမာေရးကို ေကာင္းမြန္ေအာင္တည္ေဆာက္တဲ့။ တည္ေဆာက္ႏိုင္တဲ့သူ သိပ္မ်ားလွ
မယ္လို႔ က်ေနာ္မထင္ပါဘူး။မသိလို႔မတည္ေဆာက္ႏိုင္တာကေတာ့ေျပာစရာမရွိပါဘူး။သိရဲ့နဲ႔မလုပ္ႏိုင္
မတည္ေဆာက္ႏိုင္သူေတြမွာေတာ့နည္းနည္းမ်ိဳးကြဲရွိပါတယ္။လူမႈစီးပြားေရးဘ၀အေျခအေနအရကိုယ္
ကခြင့္မျပဳလုိရ၊အခ်ိ္န္မေပးႏိုင္လို႔ဆိုတဲ့ အေျခအေနျဖစ္ႏိုင္သလို  အေျခအေနက ခြင့္ျပဳပါရဲ့နဲ႔ကိုပဲ လႈပ္
ရွားလုပ္ကိုင္ရမွာ ပ်င္းလုိ႔၊တျခားအေပ်ာ္အပါး၊ေလာင္းကစားအခ်ိန္ေတြေပးခ်င္လို႔ဆိုတဲ့သူေတြလည္းရွိ
မွာပါ။

က်န္းမာေနတဲ့အခ်ိန္ေတြမွာေတာ့ က်န္းမာေရးရဲ့တန္ဖိုးကို အေရးႀကီးမႈကို အေလးဂရုျပဳသူေတြနည္းပါ
တယ္။ဘာလို႔ဆိုတဲ့အေျခအေနနဲ႔ က်န္းမာေရးမေကာင္းဘူးဆိုတဲ့အေျခအေနႏွစ္ခုၾကားက ကြာဟခ်က္
ကိုမသိႏိုင္လို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။က်န္းမာေရးက်လာ၊ဆိုးလာျပီးကိုယ္လုပ္ေနက်အလုပ္ေတြ၊လႈပ္ရွားေဆာင္
ရြက္မႈေတြကို သိပ္မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ ဒါမွမဟုတ္လံုး၀မလုပ္ႏိုင္ေတာ့တဲ့အခ်ိန္က်မွပဲလုပ္ႏိုင္သူေတြနဲ႔ယွဥ္
ျပီး တန္ဖိုးကို နားလည္သေဘာေပါက္လာတတ္ၾကတာဟာ သဘာ၀ပဲျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

က်ေနာ္ဆုိလုိတာက ရုပ္ပိုင္းဘ၀ခႏၶာကိုယ္က်န္းမာေရးေကာင္းဖို႔တခုတည္းကိုဆိုလိုတာမဟုတ္ပါဘူး။
စိတ္ပိုင္းဘ၀က်န္းမာေရးပါ အပါအ၀င္ျဖစ္ပါတယ္။လူ႔ဘ၀ျဖစ္တည္မႈမွာရုပ္သက္သက္၊စိတ္သက္သက္
ခြဲျခားျဖစ္တည္လို႔ မရႏိုင္တာအေသအခ်ာပါပဲ။အျပန္အလွန္မွီတည္ေနၾကတာျဖစ္တာမို႔ လူတေယာက္
ဟာစိတ္ေရာကိုယ္ပါက်န္းမာမွလူတေယာက္ရဲ့လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြအားလံုးကိုပံုမွန္လႈပ္ရွားေဆာင္
ရြက္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ခႏၶာကိုယ္က မလုပ္ႏိုင္တာ  ျဖစ္လာႏိုင္သလုိ ခႏၶာကိုယ္က လုပ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္း
ရွိပါရဲ့နဲ႔စိတ္က်န္းမာေရး ခ်ိဳ ႔ယြင္းေဖာက္ျပန္လို႔   လုပ္လုိ႔မရႏိုင္တာမ်ိဳးေတြ ရွိေနပါတယ္။ဒါေၾကာင့္ပဲလူ
တေယာက္ဟာ ရုပ္ုိင္းအ၇ေရာ စိတ္ပိုင္းအရပါ   က်န္းက်န္းမာမာ ရွိေနဖို႔ အေရးႀကီးတယ္လို႔ ေျပာၾကရ
တာပါ။တည္ေဆာက္ၾကရတာပါ။

ဒါေပမယ့္ ရုပ္ုိင္းဆိုင္ရာက်န္းမာေရးေကာင္းမြန္ေအာင္ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ ဘယ္လိုလုပ္သင့္ၾကတယ္
ဆိုတာကို ျပီးခဲ့တဲ့လထုတ္ ဂ်ာနယ္မွာ ေရးသားတင္ျပျပီးျဖစ္တဲ့အတြက္  ဒီေဆာင္းပါးမွာေတာ့ စိတ္ပိုင္း
ဆုိင္ရာ က်န္းမာေရးနဲ႔ပတ္သက္ျပီးတင္ျပမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

သုေတသနျပဳသူတဦးရဲ့ ေရးသားတင္ျပဳမႈတခုမွာ သူဟာ တေန႔ကို  ႏွစ္နာရီ(မနက္တနာရီ၊ညေန ၁နာ
ရီ)ေန႔စဥ္(၁၀)ရက္တရားထုိင္ၾကည့္ခဲ့ပါတယ္။တရားထုိင္တာက  သူ႔ဘ၀ရဲ့အရည္အေသြးကို အေျပာင္း
အလဲျဖစ္ေစ၊မျဖစ္ေစ၊ျဖစ္ရင္ဘယ္လိုေျပာင္းလဲမႈ ျဖစ္ေစတယ္ဆိုတာကိုသူက       လက္ေတြ႔ျဖတ္သန္း
ၾကည့္တာပါ။ သူက အဲဒါက သူ႔ဘ၀ရဲ့အရည္အေသြးကို   အမ်ားႀကီးအေျပာင္းအလဲျဖစ္ေစတယ္ဆိုတာ
ကိုေတြ႔ခဲ့ရတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။သူ႔လိုတ၇ားထုိင္တဲ့သူေတြက  သူတို႔ရဲ့ဦးေႏွာက္ပိုင္းအေျပာင္းအလဲေတြ
ရဲ့ အက်ိဳးေက်းဇူးကို ရရွိႏိုင္တယ္လို႔ သိပၸံပညာရွင္ေတြက  လည္းဆိုပါတယ္။သူေတသန ပညာရွင္ေတြ
ရဲ့အဆိုအရ တေန႔ ကိုမိနစ္(၃၀)ေလာက္ သီတင္းပတ္ရွစ္ပတ္   တရားထိုင္ခဲ့တဲ့သူေတြဟာ မွတ္ဥာဏ္၊
အတၱသိစိတ္၊စာနာစိတ္နဲ႔ စိတ္ဖိစိမႈနဲ႔ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ဦးေႏွာက္ရဲ့အစိတ္အပိုင္းသိပ္သည္းဆသိသိသာ
သာ ေျပာင္းလဲမႈရွိလာတာကို ေတြ႔ခဲ့ရ ပါတယ္။အဲဒီအေျပာင္းအလဲေတြကို     ဇန္န၀ါရီလ(၃၀)ရက္ေန႔
ထုတ္ စိတ္ကုသမႈ သူေတသန(Psychiatry Recharch:Neuroimaging) မွာ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။

သုေတသနမွာ ပါ၀င္သူေတြကို တရားထုိင္စိတ္ကုသမႈ    အစီအစဥ္မစခင္နဲ႔ ျပီးဆံုးသြားတဲ့အခ်ိန္ မွာဦး
ေႏွာက္ရိုက္ကူးစစ္ေဆးမႈေတြက ဦးေႏွာက္ရဲ့ေလ့လာသင္ယူမႈနဲ႔   မွတ္ဥာဏ္အတြက္ အေရးႀကီးတဲ့အ
စိတ္အပိုင္းျဖစ္တဲ့ ဟစ္ပိုကင္းပတ္စ္(Hippocampus) ပိုင္းမွာ    ဦးေႏွာက္တုိးမ်ားလာတာကိုေတြ႔ရွိခဲ့ရပါ
တယ္။

ရိုက္ကူးစစ္ေဆးမႈက အပ္စဂ္ဒါလာ(Amygdala) လုိ႔ေခၚတဲ့ေသာက    နဲ႔ စိတ္ဖိစီးမႈနဲ႔ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ ဦး
ေႏွာက္ရဲ့အစိတ္အပိုင္းမွာေတာ့ ဦးေႏွာက္ေလ်ာ့နည္းလာတာကိုလည္း ျပေနပါတယ္။   တရားထုိင္မႈမ
လုပ္တဲ့အုပ္စုမွာေတာ့အဲဒီလို ေျပာင္းလဲမႈမ်ိဳး မျပပါဘူး။မန္ဆာခ်ဴးဆက္  အေထြေထြေဆးရံုႀကီးနဲ႔ ဟား
ဗတ္ေဆးေက်ာင္းက စိတ္ပညာရွင္လည္းျဖစ္   ဒီေလ့လာသူေတသနျပဳမႈရဲ့ဦးေဆာင္ေရးသားသူလည္း
ျဖစ္တဲ့ အရစ္တာဟိုဇဲလ္( Britta Hozel)က ေလ့လာသုေတသနမွာပါ၀င္ေဆာင္ရြက္သူေတြက (၁၉၇၀)
ခုႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ   စတင္တရားထုိင္ၾကတဲ့နည္းျဖစ္တဲ့သတိကပ္တရား
ထုိင္နည္း(Mindfulness Medditation)နဲ႔တရားထုိင္ခဲ့ၾကတာျဖစ္တယ္လုိ႔ဆိုပါတယ္။အဲဒီနည္းရဲ့မူလဇတ္
ျမစ္ကေတာ့ ေရွးဗုဒၶ၀ါဒီေတြ အသံုျပဳခဲ့တဲ့နည္းျဖစ္ပါတယ္။   သူမက“အဓိက အယူအဆကေတာ့လူတ
ေယာက္ရဲ့ အာရံုကိုဦးတည္ဗဟိုျပဳဖို႔ ၀တၳုပစၥည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးကို   အသံုျပဳတာပါပဲ။အဲဒါဟာ အသက္ရွဴစဥ္၊
စိတ္လႈပ္ရွားစဥ္၊ေတြးေတာေနစဥ္ ဒါမွမဟုတ္ ခႏၶာကိုယ္ခံစားမႈတခုခုကို  ေလ့လာစးစိုက္ေနတဲ့အခ်ိန္
မွာ ရွိတဲ့ခံစားမႈကို ဗဟိုျပဳစးစုိက္တာမ်ိဳးလည္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ဒါေပမယ့္ ဒါဟာ စိတ္ကို စီးေမ်ာမသြားရ
ေအာင္ ဒီစူးစုိက္ရာေနရာကို အခုျပန္ေရာကေအာင္လုပ္တာပါပဲ”  လုိ႔ဆိုပါတယ္။ေယဘုယ်အားျဖင့္တ
ရားထိုင္သူေတြဟာ ကုလားထုိင္တလံုးေပၚမွာ မတ္မတ္ထုိင္လုိ႔႔ပဲ  ျဖစ္ျဖစ္၊ၾကမ္းျပင္ေပၚမွာ ျငိမ္ျငိမ္ေလး
ထုိင္လုိ႔႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊တရားထိုင္ၾကတာပါပဲ။တခါတရံေတာ့   ဦးေဆာင္လမ္းညႊန္သူတဦးရွိေနတတ္ပါတယ္
လုိ႔သမကေျပာပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ဦးေႏွာက္ရဲ့သိပ္သည္းျခင္း တုိးမ်ားလာတာနဲ့ပတ္သက္ျပီး    အတိအက်ေျပာႏိုင္ဖို႔ကေတာ့မ
လြယ္ေသးပါဘူး။ဒီနယ္ပယ္မွာ ေလ့ေလာေတြ႔ရွိထားမႈေတြက   အဦးအစပိုင္းေလာက္ပဲရွိပါေသးတယ္။
အရင္ကေတြ႔ရွိထားခ်က္ေတြကလည္း တရားထိုင္တာနဲ႔မထိုင္သူေတြၾကားမွာ ဦးေႏွာက္တည္ေဆာက္
မႈမတူကြဲျပားတာေတြကို ျပဆိုေနပါတယ္။ေလ့လာသုေတသန      ျပဳခ်က္ေပါင္း မ်ားစြာကေတာ့ အဲဒီဦး
ေႏွာက္တိုးမ်ားလာမႈက က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္မႈနဲ႔ ဘ၀ရဲ့အရည္အေသြးကို တိုးတက္လာေစတယ္ဆိုတာကို
ေတြ႔ရွိထားခဲ့ပါတယ္။အဲဒါကို ဓမၼဓိဌာန္က်က် စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈဘယ္လုိလုပ္ရမလဲဆုိတာကို ဆံုးျဖတ္
ဖို႔ကေတာ့အျမဲတမ္းအခက္အခဲရွိပါတယ္လို႔ေဒါက္တာဟိုဇဲလ္က ေျပာပါတယ္။၂၀၀၈ခုႏွစ္က ေလ့လာ
ေတြ႔ရွိမႈတခုကေတာ့တရားထုိင္သူေတြဟာ ဒုကၡခံစားေန၇တဲ့  သူေတြရဲ့အသံကိုၾကားရတဲ့အခ်ိန္မွာသူ
တို႔ရဲ့စာနာစိတ္နဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ဦးႏွာက္ပိုင္းမွာတရာမထုိင္တဲ့သူေတြထက္ပိုျပီးအားေကာင္းႏိုးၾကြလႈပ္
မငအဆင့္ေတြကိုသူေတသနပညာရွင္ေတြက ေတြ႔ရွိခဲ့ပါတယ္။

“တေယာက္ေယာက္ ဒုကၡခံစားေနရတဲ့အခ်ိန္မွာ သူတို႔ကပိုျပီးကူညီခ်င္စိတ္ရွိလာႏိုင္သလုိ ပိုျပီးသနား
ကရုဏာထားလုပ္ေဆာင္လာႏိုင္ပါတယ္” လုိ႔ ေဒါက္တာဟိုဇဲလက ေျပာပါတယ္။

တရားထုိင္တာနဲ႔လူရဲ့က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္မႈရဲ့ဆက္စပ္ပံုကို  သိပၸံနည္းက်  သုေတသန ျပဳမႈေတြက အေသး
စိတ္ တိတိက်က် ေဖာ္ျပရွင္းလင္းဖို႔ သိပ္မလြယ္ကူလွေသးေပမယ့္    ေလ့လာေတြ႔ရွိျပီးအခ်က္အေတာ္
မ်ားမ်ားကေတာ့လူတေယာက္ရဲ့ က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္မႈ     စိတ္တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းမႈကိုျဖစ္ေစႏိုင္သလို အ
ဆုတ္၊ႏွလံုးစတဲ့ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ အေရးႀကီးတဲ့ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြရဲ့    လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို ပိုျပီး
ေကာင္းမြန္လာေစႏိုင္တယ္ဆိုတာကိုျပဆိုေနပါတယ္။    အထူးသျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာကို ယံုၾကည္က်င့္ႀကံ
ၾကတဲ့သူေတြက အဲဒီအခ်က္ကို လက္ခံၾကပါတယ္။အေတြ႔အႀကံဳအရေပါ့ေလ။

ေငြကုန္ေၾကးက်လည္းမရွိဘဲ ရုပ္ပိုင္း၊စိတ္ပိုင္း  က်န္းမာေရးကို အတုိင္းအတာတခုအထိ အေထာက္အ
ပ့ံျဖစ္ေစႏိုင္တယ္ဆိုတာ ေပၚလြင္ထင္ရွားေနတဲ့အတြက္   က်င့္ႀကံအားထုတ္ေနတဲ့ရဟန္းသံဃာေတာ္
ေတြကိုပျဖစ္ျဖစ္အေတြ႔အႀကံဳရွိတဲ့ နည္းနာသိတဲ့လူပုဂၢိဳလ္ေတြကိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ေမးျမန္းျပီးသူတုိ႔ေတြရဲ့ လမ္း
ညႊန္မႈနဲ႔လက္ေတြ႔စမ္းသပ္ႏိုင္ၾကသလုိ တရားထုိင္မႈနဲ႔ပတ္သက္တဲ့   စာအုပ္စာတမ္းေတြကို ဖတ္ရႈေလ့
လာလုိပဲျဖစ္ျဖစ္ လက္ေတြ႔လုပ္ေဆာင္ၾကည့္ၾကမယ္ဆိုရင္ စိတ္ေရာ    ကိုယ္ပါ က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္မႈကိုခံ
စားရႏိုင္ၾကပါလိမ့္မယ္။

ဆရာစုိးေနလင္း ၏ ႏိုက္တင္ဂဲလ္ မဂၢဇင္းပါ ေဆာင္းပါးကို မူရင္းအတုိင္းေဖၚျပေပးလုိက္ပါသည္။ဆရာ့

အား စာမူအတြက္ခြင့္မေတာင္းႏုိင္ခဲ့သည္ကိုခြင့္လႊတ္ပါရန္ေတာင္းပန္ပါသည္။